Ένα βήμα κάθε φορά

Πριν λίγο καιρό κλήθηκα να μιλήσω σε εκδήλωση με θέμα "Περιβάλλον SOS». Την εκδήλωση διοργάνωνε κάποιος δραστήριος πολιτιστικός μορφωτικός σύλλογος ενός μικρού χωριού, από αυτά τα χαρακτηριστικά χωριά της Ελληνικής επαρχίας που θα μπορούσαν να αποτελέσουν χαρακτηριστικό παράδειγμα ερήμωσης. Το ακροατήριο, πέρα από τους λογής επίσημους, αποτελούσαν μόνιμοι κάτοικοι του χωριού, κύρια απόμαχοι συνταξιούχοι του ΟΓΑ. Αναρωτήθηκα τι θα μπορούσα να πω σ' αυτούς τους ανθρώπους για το περιβάλλον. Τι νόημα θα είχε να αναφερθώ στο φαινόμενο του θερμοκηπίου ή στην καταστροφή των δασών της βροχής. Τι νόημα θα είχε να μιλήσω για την βιοποικιλότητα ή την ρύπανση της ατμόσφαιρας. Το πιθανότερο ήταν να προκαλέσω σύγχυση, χασμουρητά και να δημιουργήσω ατμόσφαιρα πλήξης.

Διάλεξα να τους μιλήσω για τα χωράφια τους, για την παραγωγή τους, για τα δάση και τα ποτάμια τους, για την καθημερινότητά τους. Τους μίλησα για τον τόπο τους που ερημώνει, για τα παιδιά τους, για τον μόχθο τους και για το μέλλον τους. Απέφυγα να τους δώσω προοπτικές ή να τους προτείνω λύσεις για πολλούς λόγους και κύρια γιατί δεν ήμουν σίγουρος για την αποτελεσματικότητα των όποιων λύσεων.

Στο τέλος της εκδήλωσης αναρωτήθηκα αν όλοι εμείς που ασχολούμαστε με τα προβλήματα που αφορούν το περιβάλλον έχουμε πραγματικά καταφέρει να κάνουμε κοινωνό των διαστάσεων των προβλημάτων την πλειοψηφία της κοινωνίας. Δυστυχώς για εμάς, κατέληξα στο συμπέρασμα πως έχουμε αποτύχει. Έχουμε αποτύχει στην ουσία και αυτό φαίνεται: από το πλήθος των άσχετων που έχουν μπεί στο παιχνίδι της οικολογίας και νέμονται αξιώματα εκμεταλλευόμενοι την «μόδα» και από τα υψηλά ποσοστά αυτών που δεν γνωρίζουν την ουσία των προβλημάτων και αρκούνται στο να θεωρούν ως περιβαλλοντική πολιτική και συνείδηση μια νεφελώδη γενικόλογη και χύμα κατάσταση που περιλαμβάνει τα σκουπίδια, τα δάση και την ατμοσφαιρική ρύπανση.

Αυτό που φαίνεται να λείπει είναι η εξειδίκευση των προβλημάτων ανά περιοχή και ανά χρονική στιγμή - ανάλογα με τη σημαντικότητα και την επικαιρότητα - και η στοχευμένη παρέμβαση με υψηλές πιθανότητες αποτελεσματικότητας.

Για παράδειγμα, η μελέτη και κατασκευή χώρων για το πλύσιμο των ψεκαστικών μηχανών ανά οικισμό σε αγροτικούς δήμους είναι ένας στόχος εφικτός και εύκολα πραγματοποιήσιμος. Ένας στόχος που απαντά σε προβλήματα που κατανοούν οι άμεσα ενδιαφερόμενοι και ταυτόχρονα λύνει υπαρκτά και μεγάλα προβλήματα που αφορούν στη ρύπανση των επιφανειακών υδάτων. Άλλο παράδειγμα θα μπορούσε να είναι μια κίνηση η οποία θα στόχευε στην αλλαγή των λαμπτήρων πυράκτωσης σε όλα τα δημόσια κτήρια σε επίπεδο δήμων ή νομού.

Τέτοιες παρεμβάσεις με απτά και άμεσα αποτελέσματα θα έδιναν σε οικολογικές πρωτοβουλίες κύρος και θα έδιναν στους μετέχοντες την αίσθηση ότι οι αγώνες τους δεν είναι ουτοπικοι.